
Notice: Undefined offset: 0 in /usr/www/users/athense/wp-content/themes/zoxpress/parts/post/post-head.php on line 4
Notice: Trying to get property 'cat_name' of non-object in /usr/www/users/athense/wp-content/themes/zoxpress/parts/post/post-head.php on line 4
There is a poetry in Education?
ΓÏάφει ο Μιχάλης ΚονιόÏδοςΚαθηγητής ΤΕΙ ΠειÏαιάΚάποτε, στα Ï„Îλη της δεκαετίας του ’90, όταν το ΥπουÏγείο Παιδείας στεγαζόταν στην ΜητÏοπόλεως, επισκÎφθηκα Îνα σÏμβουλο του ΥπουÏÎ³Î¿Ï ÎºÎ±Î¹ καθώς καθυστεÏοÏσε – κατά τα συνήθη – η συνάντηση, για να…«σκοτώσω» τον χÏόνο μου στον Ï€Ïοθάλαμο όπου καθόμουν, άÏχισα να μετÏÏŽ στην απÎναντί μου τεÏάστια εντοιχισμÎνη μαÏμάÏινη πλάκα, τους διατελÎσαντες υπουÏγοÏÏ‚ Παιδείας από την σÏσταση του ÎµÎ»Î»Î·Î½Î¹ÎºÎ¿Ï ÎºÏάτους μÎχÏι τότε:Στα 170 χÏόνια συνÎχειας ÎµÎ»Î»Î·Î½Î¹ÎºÎ¿Ï ÎºÏάτους είχαν διατελÎσει υπουÏγοί Παιδείας, 180 πεÏίπου ψυχÎÏ‚. Έχει υπάÏξει μάλιστα και ημεÏήσιος ΥπουÏγός Παιδείας…Θυμάμαι καλά αυτό το πεÏιστατικό κάθε φοÏά που ακοÏω πως ο κάθε νÎος ΥπουÏγός ανακοινώνει την ÎναÏξη ενός διαλόγου ή τις Ï€ÏοθÎσεις του για μεταÏÏυθμίσεις: συνήθως η επιφυλακτικότητα, οÏισμÎνες φοÏÎÏ‚ η καχυποψία, και Îνα μειδίαμα στο άκουσμά τους, πεÏιγÏάφουν το τι εισπÏάττω από τις ανακοινώσεις του εκάστοτε κ. ΥπουÏÎ³Î¿Ï Î Î±Î¹Î´ÎµÎ¯Î±Ï‚.ΠαÏ’ όλα αυτά η Ï€Ïόσφατη ÎναÏξη του διαλόγου για την Παιδεία, μ’ Îχει οπλίσει με μια σχετική αισιοδοξία:Τόσο η ποιότητα των μελών της επιτÏοπής (πως μποÏείς να μην εμπιστευθείς κάποια τουλάχιστον από τα μÎλη μιας – τόσο σημαντικής- επιτÏοπής όταν μάλιστα είσαι φίλιος αναγνώστης των γÏαπτών και των βιβλίων τους;), όσο και η δομή του (μια από τις Ï€Î¿Î»Ï ÎµÎ½Î´Î¹Î±Ï†ÎÏουσες καινοτομίες εντοπίζεται στο γεγονός ότι δεν θα υπάÏχει μόνο οÏιζόντια αλλά και κάθετη δομή με ευκταίο αποτÎλεσμα την αποφυγή στεγανών Î¼ÎµÏ„Î±Î¾Ï Ï„Ï‰Î½ βαθμίδων εκπαίδευσης), αποτελοÏν Îνα αξιόπιστο εχÎγγυο.Î’Îβαια από την καλή δομή ενός ÎµÎ¸Î½Î¹ÎºÎ¿Ï Î´Î¹Î±Î»ÏŒÎ³Î¿Ï… και την ποιότητα των μελών μιας επιτÏοπής μÎχÏι το δια ταÏτα, υπάÏχει μεγάλη διαδÏομή.Άλλωστε το γεγονός της ÏπαÏξης 180 (και βάλε) διατελεσάντων υπουÏγών Παιδείας, σχετικοποιεί την αισιοδοξία: Το πολλαπλοίς εξαμαÏτείν ουκ ανδÏός σοφοÏ…Τις ίδιες πάνω-κάτω μÎÏες με την ÎναÏξη του διαλόγου στην Παιδεία σε μια 4η τάξη ενός Î”Î·Î¼Î¿Ï„Î¹ÎºÎ¿Ï ÏƒÏ‡Î¿Î»Î¯Î¿Ï… η δασκάλα ή ο δάσκαλος Îβαλε σαν θÎμα Îκθεσης το Â«Î Î¿Ï Î²Ïίσκεται η ποίηση;»Η απάντηση ενός Ï€Î±Î¹Î´Î¹Î¿Ï 9 μόλις ετών ήταν ακÏιβώς η παÏακάτω:Παιδικό ποίημαÎστε εκεί βÏίσκεται η ποίηση. Και η ποίηση στην Παιδεία, που βÏίσκεται;ΥπάÏχει μια πλατεία στο ΠαÏίσι, η Place Maubert, που λÎγεται ότι πήÏε το όνομά της από τον ΑλβÎÏτο τον ΜÎγα.Ανάμεσα στην «καÏολίγγεια αναγÎννηση» και την ανάπτυξη των πανεπιστημίων του 13ου αιώνα, η μετάδοση της της γνώσης στην ΕυÏώπη εξασφαλίσθηκε κυÏίως μÎσω των μοναστηÏιακών και κατόπιν εκκλησιαστικών σχολών.ΚαθηγητÎÏ‚ και μαθητÎÏ‚ είναι πεÏιπλανώμενοι: οι δεÏτεÏοι ακολουθοÏν τους Ï€Ïώτους στις μετακινήσεις σ’ όλη την ΕυÏώπη, ταξιδεÏοντας από πόλη σε πόλη στο Ïυθμό μιας ζήτησης που αυξάνεται όσο μεγαλÏτεÏη είναι η φήμη του δασκάλου (1).Ο ΑλβÎÏτος για παÏάδειγμα είχε χÏηματίσει καθηγητής στο Ράτισμπον, κατόπιν στο ΣτÏασβοÏÏγο και την Κολωνία Ï€ÏÎ¿Ï„Î¿Ï Î´Î¹Î´Î¬Î¾ÎµÎ¹ στο ΠαÏίσι όπου τα μαθήματά του γνωÏίζουν Ï„Îτοια επιτυχία ώστε αναγκάζεται να τα παÏαδίδει σε ανοιχτό χώÏο, σε μια πλατεία που διατηÏεί το όνομά του : την πλατεία ΜωμπÎÏ.ΑναÏωτιÎμαι πόσοι αλήθεια ήταν τυχεÏοί στην ζωή τους να συναντήσουν Ï„Îτοιους δασκάλους;Θα μποÏοÏσε άÏαγε να υπάÏξει Îνα εκπαιδευτικό σÏστημα που να δημιουÏγεί τις Ï€ÏοϋποθÎσεις ώστε τα αμφιθÎατÏα να μην επαÏκοÏν να χωÏÎσουν τους φοιτητÎÏ‚ εξ αιτίας της ÏητοÏικής γοητείας των της πλειοψηφίας των δασκάλων τους;Στα χÏόνια που σποÏδασα στο ΠαÏίσι, θυμάμαι πως φοιτητÎÏ‚ διαφόÏων Πανεπιστημίων και ειδικοτήτων συσσωÏεÏονταν στους υπαίθÏιους χώÏους του Πανεπιστημίου της ΒενσÎν για να παÏακολουθήσουν την εκφοÏά του λόγου του ÎτελÎζ, τα μαθήματά του δηλαδή. Τόσο ήταν το πλήθος.Στα χÏόνια που κÏλησαν, είχα την Ï„Ïχη να διαβάσω στο «Βήμα» το παÏακάτω κείμενο του Κωνσταντίνου Τσουκαλά με τίτλο «Μνήμη Αθανασίου Κανελλόπουλου»:«Είχα πολλοÏÏ‚ δασκάλους στην ζωή μου. Άκουσα και πάσχισα να παÏακολουθήσω σοφοÏÏ‚ ή λιγότεÏους σοφοÏÏ‚ καθηγητÎÏ‚. ΠολλÎÏ‚ φοÏÎÏ‚ γοητεÏτηκα και συγκλονίστηκα, και ποιο πολλÎÏ‚ ακόμη Îπηξα θανάσιμα. Οι γνώσεις, οι εντυπώσεις και οι αναμνήσεις σωÏεÏτηκαν, παγιώθηκαν, ανακατεÏτηκαν και με τον καιÏÏŒ ξεθώÏιασαν. Και, στο Ï„Îλος, μÎσα από διεÏγασίες απÏόβλεπτες και εν πολλοίς αθÎλητες, Îγινα δάσκαλος και ο ίδιος. Δεν ήÏθε βÎβαια ο καιÏός του απολογισμοÏ. Δεν Îχω επιχειÏήσει ποτΠνα σταθμίσω τις επιÏÏοÎÏ‚ που δÎχθηκα και δÎχομαι ακόμη. ΕπιÏÏοÎÏ‚ που γλιστÏοÏν η μία πίσω από την άλλη, επιÏÏοÎÏ‚ ÏητÎÏ‚ ή αφανείς, που η καθεμιά τους ακολουθεί τη δική της άδηλη ποÏεία.Οι μνήμες όμως παÏαμÎνουν. Και αναμοχλεÏοντάς τες ότι την πιο συγκÏοτημÎνη διδασκαλία δεν την απήλαυσα οÏτε στο Αθήνησι οÏτε στη ΧαϊδελβÎÏγη οÏτε στη ΣοÏβόννη οÏτε στο Yale, αλλά στο ετοιμόÏÏοπο, σκονισμÎνο, κακοφωτισμÎνο και αθÎÏμαστο νομικό φÏοντιστήÏιο της Î¿Î´Î¿Ï ÎšÎ±Ï€Î»Î±Î½ÏŽÎ½, στη μουντή και ασφυκτική ατμόσφαιÏα της μετεμφυλιακής Αθήνας. Εκεί όπου, Îχοντας επιστÏÎψει από την εξοÏία, ο Θανάσης Κανελλόπουλος δίδασκε, αÏγά πάντα το βÏάδυ αστικό δίκαιο.Είναι βÎβαια δÏσκολο, μετά από τόσα χÏόνια, να εντοπίσω με ακÏίβεια τους λόγους για τους οποίους η διδασκαλία του μÎνει πάντα ζωντανή στη θÏμησή μου. Η αυστηÏότητα στην ÎκφÏαση και η ακÏιβολογία δεν ήταν αποκλειστικά δικό του Ï€Ïονόμιο. Αλλά και η ευÏυμάθεια, το χιοÏμοÏ, η ευÏηματικότητα και η ευστοχία των παÏαδειγμάτων και ανεκδότων με τα οποία διάνθιζε την ομιλία του είναι στοιχεία που τα συνάντησα και σε άλλους.Ο Θανάσης Κανελλόπουλος γεννοÏσε λόγο ÏÎοντα, πειστικό και γοητευτικό, χωÏίς κενά, αλλά και δίχως επιτήδευση ή στόμφο. Σ’ αυτό όμως δεν διÎφεÏε από άλλους Ï€ÏοικισμÎνους δασκάλους που Îχουν την Îκτη εκείνη αίσθηση που επιτÏÎπει την άμεση κατάκτηση του ακÏοατηÏίου.Αυτό που θυμάμαι απ’ αυτόν ξεπεÏνάει τόσο το πεÏιεχόμενο του λόγου του όσο και το Ïφος του. ΠεÏισσότεÏο από οτιδήποτε άλλο ο Θανάσης Κανελλόπουλος μετÎδιδε τη χαÏά της αποδεικτικής επιχειÏηματολογίας, την ομοÏφιά του αυστηÏÎ¿Ï ÏƒÏ…Î»Î»Î¿Î³Î¹ÏƒÎ¼Î¿Ï, την αισθητική και αισθαντική αυταξία της αφαιÏετικής σκÎψης.Οι νομικÎÏ‚ κατηγοÏίες και Îννοιες δεν εμφανίζονταν σαν ψυχÏά αντικείμενα μάθησης και γνώσης, αλλά ζωντάνευαν σαν στοιχεία ενός Î»Î¿Î³Î¹ÎºÎ¿Ï Ï€Î±Î¹Î³Î½Î¯Î¿Ï…, ενός αινίγματος ή γÏίφου που καλοÏμαστε να επιλÏσουμε, να αναστÏÎψουμε και να απολαÏσουμε.ΣωκÏατικά, διασκÎδαζε κατασκευάζοντας σοφιστικά οικοδομήματα με στόχο να τα ανατÏÎψει, μας ενÎπλεκε σε λογικοÏÏ‚ μαιάνδÏους, αφήνοντάς μας να επινοήσουμε δικÎÏ‚ μας εξόδους από τον λαβÏÏινθο, μας Îκανε να πιστεÏουμε ότι είμαστε πιο Îξυπνοι από ÏŒ,τι ήμαστε και να θÎλουμε να γίνουμε ακόμη εξυπνότεÏοι. Μας δίδαξε Ï€Î¿Î»Ï Ï€ÎµÏισσότεÏα από το να αγαπήσουμε το αστικό δίκαιο και τη νομική επιστήμη. Μας εμφÏσησε την απόλαυση της σκÎψης.»Αλήθεια, είναι εφικτό, η εμφÏσηση της απόλαυσης της σκÎψης να μην αποτελεί χαÏισματικό Ï€Ïονόμιο μιας χοÏφτας διδασκόντων αλλά να μποÏεί να υιοθετηθεί ως ÏŒÏαμα μιας εθνικής εκπαιδευτικής πολιτικής;Στα Ï„Îλη της δεκαετίας του ’90, η διαμόÏφωση των πολιτών του 21ου αιώνα αποτÎλεσε το θÎμα ευÏείας συζήτησης στους εκπαιδευτικοÏÏ‚ κÏκλους της Γαλλίας την οποία ξεκίνησε το ΥπουÏγείο Παιδείας με την συνεÏγασία του Î³Î±Î»Î»Î¹ÎºÎ¿Ï ÎšÎ¿Î¹Î½Î¿Î²Î¿Ï…Î»Î¯Î¿Ï….ΟÏγανώθηκαν «ΗμεÏίδες πεÏισυλλογής» με στόχο την ανανÎωση ενός Î¿Ï…Î¼Î±Î½Î¹ÏƒÏ„Î¹ÎºÎ¿Ï ÎºÎ±Î¹ Î»Î±ÏŠÎºÎ¿Ï Ï€Î¿Î»Î¹Ï„Î¹ÏƒÎ¼Î¿Ï, παÏÎχοντας στοιχεία πληÏοφόÏησης και σκÎψης.Ο Ï€ÏόεδÏος του Î³Î±Î»Î»Î¹ÎºÎ¿Ï Î•Ï€Î¹ÏƒÏ„Î·Î¼Î¿Î½Î¹ÎºÎ¿Ï Î£Ï…Î¼Î²Î¿Ï…Î»Î¯Î¿Ï… Εθνικής Γνωμοδότησης Î•Î½Ï„Î³ÎºÎ¬Ï ÎœÎ¿ÏÎν Ï€ÏοσδιόÏισε τον στόχο του διαλόγου σαν μια απελευθÎÏωση της γνώσης και σαν μια αναγκαιότητα μεταÏÏÏθμισης της σκÎψης, δηλαδή κάτι Ï€Î¿Î»Ï Ï€ÎµÏισσότεÏο από την εκπόνηση νÎων Ï€Î¿Î»Ï ÏƒÏ…Î³ÎºÎµÎºÏιμÎνων Ï€ÏογÏαμμάτων (που και αυτά θα διαμοÏφωθοÏν με την σειÏά τους), αλλά σαν Ï€Ïοώθηση νÎων Ï„Ïόπων σκÎψης (2):«Κατά το δεÏτεÏο ήμισυ του 20ου αιώνα εμφανίστηκε Îνας αÏιθμός επιστημών, οι οποίες συνδÏαζαν πολλά γνωστικά αντικείμενα, γεγονός που επÎÏ„Ïεψε την απελευθÎÏωσή τους και τα κατÎστησε πεÏισσότεÏο γόνιμα. Ο διαχωÏισμός των γνώσεων σε κατηγοÏίες είναι επιζήμιος στη διαμόÏφωση της σκÎψης. Κι εδώ Îχουμε μια Ï€Ïαγματική Ï€Ïόκληση.Οι γνώσεις είναι όλο και πιο διαιÏεμÎνες και τα Ï€Ïος επίλυση Ï€Ïοβλήματα όλο και πιο σÏνθετα και γενικά. ΓνωÏίζω πως είναι τεÏάστιες οι αντιστάσεις στις συνήθειες της σκÎψης και των θεσμών.Οι οικονομικÎÏ‚ επιστήμες και η Κοινωνιολογία για παÏάδειγμα, μαθήματα που στο ΛÏκειο μελετώνται παÏάλληλα, στο Πανεπιστήμιο χωÏίζουν απότομα. Πως θα αντιμετωπισθοÏν Ï„Îτοιου είδους δυσκολίες;Αυτό που Ï€ÏÎπει να επιδιώξουμε είναι η διάνοιξη νÎου Ï„Ïόπου σκÎψης. ΥπάÏχουν «φυσικά αντικείμενα», Ï€.χ. ο κόσμος, η Γη, η βιόσφαιÏα, που Îχουμε κατανοήσει μÎσα από πολυεπιστημονικά γνωστικά αντικείμενα που αναπτÏχθηκαν εδώ και πενήντα χÏόνια.Αν πάÏουμε ως παÏάδειγμα την οικολογία, είναι Ï€ÏοφανÎÏ‚ πως καθηγητÎÏ‚ Φυσικής, Χημείας ή Βιολογίας ακόμη και ΙστοÏίας ή Οικονομίας θα συναντώνται και θα εÏγάζονται από ÎºÎ¿Î¹Î½Î¿Ï Ï€Î¬Î½Ï‰ σε αυτά τα θÎματα. Μήπως όμως αυτό σημαίνει πως Ï€ÏÎπει να διαμοÏφώσουμε Îναν πολυδÏναμο καθηγητή για όλα αυτά; Καθόλου.Θα ήθελα να τους δείξω πως υπάÏχουν κοινÎÏ‚ θεματικÎÏ‚, ώστε να μποÏοÏν οι ίδιοι στην συνÎχεια να θεμελιώσουν τις ανάλογες σχÎσεις. Θα ήταν ευχής ÎÏγο αν μποÏοÏσαμε να δημιουÏγήσουμε Îνα ΚÎντÏο για εκπαιδευτικοÏÏ‚ της δευτεÏοβάθμιας εκπαίδευσης, όπου θα πεÏνοÏν εκεί κάποιο χÏόνο μελετώντας Ï€Ïοβλήματα που άπτονται της επιστημονικότητας, του οÏθολογισμοÏ, των σχÎσεων Î¼ÎµÏ„Î±Î¾Ï Î±Î½Î¸Ïωπιστικών και φυσικών επιστημών και, γιατί όχι, ανθÏωπιστικών επιστημών και λογοτεχνίας.Η λογοτεχνία είναι επίσης Ï€Î¿Î»Ï ÏƒÎ·Î¼Î±Î½Ï„Î¹ÎºÎ®. ΔιαθÎτει αυτή την ανωτεÏότητα επί της ΙστοÏίας και της Κοινωνιολογίας, καθώς θεωÏεί τα άτομα ενταγμÎνα σε Îνα πεÏιβάλλον, σε μια κοινωνία, σε μια Ï€Ïοσωπική υπόθεση. Η λογοτεχνία και ο κινηματογÏάφος είναι σχολεία ζωής για τους εφήβους, όπου μαθαίνουν να αναγνωÏίζονται Î¼ÎµÏ„Î±Î¾Ï Ï„Î¿Ï…Ï‚.»Αν όλα τα παÏαπάνω ισχÏουν κάπου εκεί θα Ï€ÏÎπει να βÏίσκεται το ÏŒÏαμα στην Παιδεία. Δεν Îχουμε παÏά να Ï€Ïοσπαθήσουμε να αναζητήσουμε και να εφαÏμόσουμε μια νÎα μοÏφή διδασκαλίας που στο επίκεντÏÏŒ της θα βÏίσκεται η πολυεπιστημονική Ï€ÏοσÎγγιση και μετάδοση της γνώσης, με δεσπόζουσα την θÎση της λογοτεχνίας στην εκπαιδευτική διαδικασία ασχÎτως διδασκόμενου Î³Î½Ï‰ÏƒÏ„Î¹ÎºÎ¿Ï Î±Î½Ï„Î¹ÎºÎµÎ¹Î¼Îνου.Αυτά, ίσως θα ήταν επαÏκή Ï€Ïιν είκοσι χÏόνια ώστε να διαμοÏφώσουμε μια Ï„Îτοια μοÏφή ÎµÎºÏ€Î±Î¹Î´ÎµÏ…Ï„Î¹ÎºÎ¿Ï Î¼Î¿Î½Ï„Îλου. Όμως η αλματώδης εισβολή των νÎων τεχνολογιών στις ζωÎÏ‚ όλων μας, μας Îχει σταδιακά μετατÏÎψει από αναγνώστες του κόσμου σε θεατÎÏ‚ του.O Χανς ΓκÎοÏγκ Î“ÎºÎ¬Î½Ï„Î±Î¼ÎµÏ ÏƒÎµ μια συνÎντευξή του, το 1996 που αναδημοσιεÏθηκε στον ελληνικό ΤÏπο (3) απάντησε ως εξής στην εÏώτηση «Τι σημαίνει να διαβάζουμε Îνα κείμενο, καθηγητή ΓκάνταμεÏ;»:«Είναι Îνα από τα πιο δÏσκολα και πιο επίκαιÏα εÏωτήματα σήμεÏα, δεδομÎνου ότι ζοÏμε το Ï„Îλος της εποχής του ΓουτεμβÎÏγιου. Οι θÏίαμβοι της τεχνολογίας καθόÏισαν τον αιώνα μας και το μÎλλον μας. Ή καλÏτεÏα ίσως την Îλλειψη του μÎλλοντος μας. Γι’ αυτό και σπÏώχνουμε όλο και πεÏισσότεÏο στο πεÏιθώÏιο την εμπειÏία της ανάγνωσης. Το δίκτυο ηλεκτÏονικών πληÏοφοÏιών αναπτÏσσεται όλο και πεÏισσότεÏο επενδÏοντας ήδη μÎχÏι την καÏδιά κάθε οικογÎνειας. Όλες οι αποστάσεις Îχουν χαθεί και ο καθÎνας μας μποÏεί να βλÎπει σε κάθε γωνιά τη Γης. Δεν είμαστε πλÎον αναγνώστες του κόσμου, είμαστε θεατÎÏ‚ του».Έχοντας κατασταλάξει λοιπόν σε μια μοÏφή νÎα διδασκαλίας και Îχοντας υπόψη μας ότι οι γενιÎÏ‚ που Ï€Ïόκειται να εκπαιδευθοÏν δεν είναι πλÎον αναγνώστες του κόσμου, αλλά θεατÎÏ‚ του, θα Ï€ÏÎπει να αναζητηθοÏν τα αναγκαία εκείνα τεχνικά εÏγαλεία που Ï€ÏοσφÎÏει η άνθιση των νÎων τεχνολογιών, να υιοθετηθοÏν και να Ï„Ïχουν εφαÏμογής στην εκπαιδευτική κλίμακα όλων των βαθμίδων:Από τα Μαζικά ΕλεÏθεÏα Διαδικτυακά Μαθήματα και την Παιχνιδοποίηση (Gamification) ως τα διεθνικά διαδικτυακά δίκτυα που Ï€ÏοσφÎÏουν την δυνατότητα οι φοιτητÎÏ‚ συνεÏγαζόμενων Πανεπιστημίων να ασκοÏνται στην συζήτηση και επίλυση κοινών Ï€Ïοβλημάτων και ως το Moodle και γιατί όχι το Facebook.Όμως εδώ ελλοχεÏει ο μεγάλος κίνδυνος όπως τον επισημαίνει ο ΦεÏνάντο ΣαβατÎÏ ÏƒÎµ μια Ï€Ïόσφατη συνÎντευξή του: «Το εκπαιδευτικό σÏστημα εγκαταλείπει τη φιλοσοφία και τη λογοτεχνία και εκχωÏεί τις οδηγίες χÏήσης του στο iPhone».Και συμπληÏώνει: «Δεν υφίσταται καμία τεχνολογία που να σου λÎει τι Ï€ÏÎπει να κάνεις και Ï€Î¿Ï Î½Î± πας. Είναι μόνο Îνα μÎσον, ο ανθÏωπισμός είναι ο στόχος. Ο κόσμος διαβάζει, το ζήτημα είναι να θÎλει να διαβάζει βιβλία.»Για να συμβεί όμως αυτό, θα Ï€ÏÎπει κάποιος να του εμφυσήσει την απόλαυση της σκÎψης και να τον αναστÏÎψει: από θεατή του κόσμου σε αναγνώστη του.Κάπου εκεί θα βÏίσκεται η ποίηση στην Παιδεία.Îομίζω.(1) Berstein Serge, Milza Pierre, «ΙστοÏία της ΕυÏώπης», 1ος Τόμος, Από την Ρωμαϊκή αυτοκÏατοÏία στα ευÏωπαϊκά κÏάτη (5ος – 18ος αιώνας), Εκδόσεις ΑλεξάνδÏεια,(2) ΕφημεÏίδα «ΕλευθεÏοτυπία»,10-3-1998(3) ΕφημεÏίδα «ΕλευθεÏοτυπία»,10-11-1996

